آب مروارید یا کاتاراکت به کدورت عدسی طبیعی چشم که در پشت مردمک واقع شده است، گفته می شود. در مراحل اولیه آب مروارید که بخش کمی از عدسی داخل چشم کدر میشود، شاید آب مروارید ایجاد مشکل نکند ولی به مرور زمان، روند آب مروارید پیشرفت کرده و بخش بزرگی از عدسی کدر میشود و باعث تاری دید می گردد.
سرعت پیشرفت آب مروارید در اشخاص مختلف متفاوت است و این مساله قابل پیش بینی نیست. مثلا در افراد دیابتی ممکن است سرعت پیشرفت آب مروارید بیشتر از افراد عادی باشد.
علل ایجاد آب مروارید
علل ایجاد آب مروارید بسیار متفاوت است که شایعترین آن سن می باشد. آب مروارید از سن ۳۵ تا ۴۰ سالگی شروع میشود و هر چه سن بیشتر می شود شیوع آن بیشتر میشود.
آب مروارید می تواند ناشی از سایر بیماریها خصوصاً دیابت (بیماری قند) با کم کاری غده پاراتیروئید باشد. داروها هم در ایجاد و پیشرفت آب مروارید نقش دارند مثل انواع کورتون ها از قبیل بتامتازون، دگزامتازون و پردنیزولون و غیره. مصرف سیگار، الکل و استروژن نیز در ایجاد آب مروارید نقش دارند. از علل کمتر شایع آب مروارید می توان به آب مروارید ضربه ایی، برق گرفتگی و اشعه درمانی نیز اشاره کرد. یکی دیگر از علل بسیار مهم آب مروارید، آب مروارید مادر زادی می باشد که تشخیص سریع و درمان به موقع آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
علائم آب مروارید
کدورت عدسی در مراحل اولیه بدون علامت بوده و تاثیری بر بینایی شخص ندارد. هر چه میزان پیشرفت آب مروارید بیشتر باشد، اثر آن بر میزان بینایی شخص متفاوت خواهد بود. همچنین بسته به نوع آب مروارید و تاثیر آن بر بینایی شخص متفاوت خواهد بود. در آب مروارید هسته ایی یا مرکزی دید نزدیک شخص بهتر می شود و گاهی بیمار ابراز می کند که اگر قبلا برای مطالعه به عینک نیاز داشتم حالا بدون عینک نیز قادر به مطالعه هستم و یا حتی توانایی نخ سوزن کردن! را دارم. در آب مروارید های خلفی ممکن است با علامت هایی از قبیل تاری دید، پخش نور، ترس از نور و حساس بودن به نور خورشید و لامپ مراجعه شود.
به طور کلی شایعترین علامت های آب مروارید عبارتند از:
- تاری دید
- حساس شدن به نور
- دوبینی یا چند بینی با یک چشم
- تغییرات نمره عینک در سن بالا
- پخش نور ماشین ها؛ دیدن هاله در اطراف چراغ ماشین ها
- افت دید رنگ
همانطور که در بالا مطالعه کردید، علامت ها فقط به نحوه بینایی شخص بستگی دارد و علائمی از قبیل درد، اشک ریزش، سوزش، خارش و احساس سنگینی در چشم؛ علامت آب مروارید نیست.
تشخیص آب مروارید با معاینه کامل توسط متخصص چشم پزشک داده می شود که در این معاینات شامل: اندازه گیری میزان دید، معاینه با دستکاه چشم پزشکی اسلیت لامپ، اندازه گیری فشار چشم، معاینه ته چشم که لزوماً قبل از عمل بایستی در مطب جهت معاینه کامل شبکیه و ته چشم قطره باز کننده مردمک چشم ریخته شود، می باشد.
درمان آب مروارید
روش ثابت شده و قطعی برای درمان آب مروارید به غیر از جراحی وجود ندارد. طب سنتی، قطره، دارو و ورزش در درمان آب مروارید نقشی ندارند و تنها راه اساسی حل مشکل، جراحی می باشد.
زمان مناسب جراحی آب مروارید در افراد مختلف متفاوت است که بسته به شغل و میزان فعالیت فرد می باشد. به کمک پزشک خود می توانید زمان مناسب را تشخیص دهید. آب مروارید معمولا زمانی نیاز به جراحی پیدا می کند که باعث تاری دید و اختلال بینایی گردد. تصور غلط بعضی افراد که بایستی آب مروارید کاملا رسیده باشد به گونه ایی که دیگر هیچ چیز را نبیند، امروز قابل پذیرش نیست. چون نیازهای امروز بشر از قبیل رانندگی در شب، تماشای تلویزیون و خواندن زیرنویس تلویزیون نیاز به دید بسیار خوبی دارد.
تکنیک جراحی آب مروارید
جراحی آب مروارید در حال حاضر یکی از شایعترین و موفقیت آمیزترین اعمال جراحی است که در حیطه پزشکی به انجام می رسد. در جراحی آب مروارید عدسی کدر شده بیمار با یک عدسی مصنوعی تعویض می گردد. تکنیکی که امروز، به طور معمول برای جراحی آب مروارید مورد استفاده قرار می گیرد، تکنیک فیکوامولسیفیکاسیون است. در این تکنیک از امواج اولترا سوند برای خرد کردن عدسی استفاده میشود که به اشتباه لیزر گفته میشود.
در حقیقت روش لیزری که عوام مردم در مورد آب مروارید می گویند همان روش فیکو . استفاده از امواج اولترا سوند می باشد. وسیله ایی که برای خرد کردن عدسی در این روش مورد استفاده قرار میگیرد ضخامت کمی دارد و از طریق برش کمتر از سه میلی متر وارد چشم می شود.
از آنجایی که این برش بسیار کوچک است، نیازی به بخیه ندارد و خود به خود ترمیم می شود. پس از خارج کردن عدسی کدر شده، یک عدسی مصنوعی شفاف از طریق همان برش کوچک وارد چشم می شود. این عمل به طور معمول حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد و نیاز به بیهوشی نیست و معمولاً با بی حسی انجام میشود.
لنز داخل چشمی
لنز داخل چشمی وسیله ایی است که در حین جراحی کاتاراکت با لنز طبیعی شخص تعویض می شود. اگر در حین حراجی کاتاراکت، به هر دلیلی لنز گذاشته نشود بیمار بعد از عمل نیازمند استفاده از عینک با شماره بالا (ته استکانی) جهت بهبود بینایی است. لذا امروز تقریباً در همه موارد در جراحی کاتاراکت، لنز داخل چشم گذاشته می شود.
امروزه لنزهای متنوعی در بازار وجود دارد، انتخاب لنز برای هر بیمار به فاکتورهای متعددی مانند میزان نیاز به بینایی و شغل و سبک زندگی بستگی دارد. به طور معمول بجای لنز حین جراحی آب مروارید، لنز تک کانونی کار گذاشته می شود که فرد پس از عمل دید دور خوبی دارد و برای مطالعه به عینک نزدیک نیاز دارد. در مواردی که بیمار تمایل داشته باشد برای نزدیک نیز عینک نزند، لنزهای چند کانونه وجود دارد که با نظر چشم پزشک خود قبل از عمل و مشاوره های لازم و توضیحات کافی از معایب و محاسن آن می تواند این نوع لنزها را انتخاب کند که البته گرانتر بوده و تحت پوشش بیمه نیز قرار نمیگرد.
توصیه های قبل از عمل
- روز قبل از عمل جراحی، استحمام کرده و از هیچ گونه مواد آرایشی بعد از حمام مخصوصاٌ اطراف چشم استفاده نشود.
- در روز عمل، داروهایی که به علت سایر بیماریها مانند قند، فشار خون، ناراحتی قلبی مصرف می کرده اید، مصرف کنید.
- بسته به زمان عمل جراحی که صبح یا عصر انجام می شود، در مورد ناشتا بودن یا صبحانه میل کردن با پزشک خود مشورت کنید. معمولاً لازم است ۶ ساعت قبل از عمل ناشتا باشید.
مراقبت های بعد از عمل
- معمولاً ۱ تا ۲ ساعت بعد از عمل از بیمارستان ترخیص می شوید و نیازی به بستری بودن شب بعد از عمل نیست. در منزل استراحت کرده و از عطسه و سرفه و زور زدن اجتناب کنید.
- مصرف غذا و هر نوع داروی قبل از عمل جهت بیماریهای دیگر (حتی اسپرین) منعی ندارد. همچنین پرهیز غذایی خاصی ندارید . هر نوع غذایی را می توانید میل کنید. در صورت درد مصرف استامینوفن ضرری ندارد.
- در مورد زمان ویزیت فردای عمل، حتما با پزشک یا بیمارستان هماهنگ باشید، زیرا فردای عمل حتماً بایستی چشم شما باز شده و معاینه شود.
- دارو از فردای روز عمل شروع می شود و معمولاً یک قطره است که نحوه ریختن قطره و ساعات آن توسط پزشک مربوطه آموزش داده می شود. شب ها که به بستر می روید نیازی به ریختن قطره نیست.
- بعد از عمل احساس سوزش، خارش، اشک ریزش، احساس وجود جسم خارجی و حساسیت به نور طبیعی است ولی در صورت درد شدید و کاهش بینایی شدید حتما به پزشک یا بیمارستان اطلاع دهید.